دومین نشست خوانش مجدد شهر اسلامی بر مبنای اربعین برگزار شد

رییس کل مرکز هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم: تا قبل از جریان اربعین اگر می‌خواستیم در خصوص تمدن حرف بزنیم همه صحبت های ما تئوری بود یا در نهایت به یک زیست فردی اسلامی ختم می‌شد. محمدعلی روزبهانی گفت: تا قبل از جریان اربیعن اگر می‌خواستیم در خصوص تمدن حرف بزنیم همه صحبت های ما تئوری بود و یا در نهایت به یک زیست فردی اسلامی ختم می‌شد. اربعین برای همه اندیشمندان افقی جدید ترسیم کرد؛ در جهانی که به قول همه اندیشمندان غربی پایانش ایجاد شده بود، همه گفتمان ها به چالش کشیده شد. به گزارش اشراق، «دومین نشست مجازی خوانش مجدد شهر اسلامی بر مبنای اربعین» با حضور دکتر سید مجید امامی، عضو هیئت علمی و مدیر پژوهشکده راهبردی اربعین دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و دکتر محمدعلی روزبهانی، مدیر کل مرکز هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی، روز شنبه 15 آذر ماه برگزار شد. در این نشست، مولفه های زیست اربعینی در تصمیمات شهری و همچنین ایجاد گفتگو میان اندیشمندان علوم انسانی و معماران مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدای نشست محمدعلی روزبهانی با بیان اینکه در مواجه با اربعین جامعه شیعه می‌تواند آسیب هایی داشته باشد گفت: اگر اربعین را به عنوان یک رخداد در جامعه شیعه و یا وسیله ای در هر تمدن ببینیم، باعث آسیب های زیادی می‌شود. اینکه بخواهیم اربعین را به عنوان یک ابزار یا وسیله ای در بند علوم انسانی بیندازیم، امری سودا گرانه‌ست اما به این معنا نیست که اربعین دستاوردی برای ما در زمین نداشته باشد. روزبهانی با بیان اینکه قدرت اربعین در زمین کاملا آشکار است، تصریح کرد: می‌توانیم در بحث اربعین با حرف زدن یا اشتراک مشاهدات خودمان، پیرامون نسبت های میان انسان و اقتصاد، نسبت انسان با بازار، نسبت انسان با نیاز های اولیه و فطری خودش، معنای زائر، مفهوم سفر و منظر شهری و مفهوم یک شهر صحبت کنیم. وی ادامه داد: اربعین یک تعلیقی از زندگی مدرن یا همان روزمره همراه خود می آورد؛ از زمانی که انسان خود را محور هستی قرار داد و با دوری از خدا اقدام به ساختن شهر های مجلل و آرمانی مانند نیویورک و لاس وگاس که به عنوان اسطوره شهوت و لذت انسان مدرن شناخته می‌شود کرد و صنعتی مثل هالیوود یا موزه ای به نام واتیکان که انسان ها در آن علایق دینی را مصرف می‌کنند، ارزش های غیر الهی خود را گسترش داد و به گمان خودش بهشت را در زمین پدید آورد. مدیر کل مرکز هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به کلمه هبوط و هجرت متعدد پیامبر به غار حرا، اظهار کرد: رفت و برگشت به شهر نشان می‎‌دهد که ما هم‌چنان که باید شهر را داشته باشیم باید تعلیق را هم داشته باشیم؛ اربعین نشان داد که این تعلیق یک امر ذاتی است. ما فکر می‌کردیم که بر اساس گفته فلاسفه غرب، پست مدرن پایان جهان است و هر چیزی که نفس اراده کند در این دنیا قابل اجراست. دکتر روزبهانی افزود: تا قبل از جریان اربیعن اگر می‌خواستیم در خصوص تمدن حرف بزنیم همه صحبت های ما به تئوری یا نهایت یک زیست فردی اسلامی ختم می‌شد. اربعین برای همه اندیشمندان یک افق جدید ترسیم کرد؛ در جهانی که به قول همه اندیشمندان غربی پایانش ایجاد شده بود، همه گفتمان ها به چالش کشیده شد. روزبهانی با اشاره به اینکه شهر مدرن بر پایه اتحاد شهروندان ساخته شده، اظهار کرد: پدیده ای به نام اربعین یک نگاه احیاگر به شهر می‌دهد که همان تعلیق زندگی پست مدرن است. شهروند کسی است که در قالب بارکد و یا تعریف کمی در رابطه با شهر به سر می‌برد و این سبب می‌شود که هم شهرودند و هم شهر را مصرف کنیم. وی ادامه داد: جریانی که در اربعین می‌گذرد در غرب درک نمی‌شود و در تمدن آن نیز وجود ندارد، چرا که بین مفاهیم الهی و دنیوی آنها دوگانگی وجود دارد. قدرت و اقتدار اربعین در تاثیرگذاری بر زندگی مردمانی است که در همان زندگی جاری و معمولی خود وارد جریان اربعین می‌شوند. رییس کل اداره هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی در پایان تصریح کرد: اگر لحظه ای خودمان را از بارش سنگین جهان مدرن بیرون بکشیم و تامل کنیم و بعد از آن وارد ساحت شهر و زندگی روزمره را شویم، نا خودآگاه جریان اربعینی به شهر ما ورود می‌کند. همگانی شدن با محوریت پیروی از امام،  توجه بیشتر به معنا و مفهوم در دانشگاه ها و ایجاد گفتگو و اشتراک تجارب و دیده ها، راه ایجاد شهر، بر مبنای اربعین است. در ادامه دکتر سید مجید امامی گفت: ما دو رویکرد مکمل داریم که می‌توانیم بر اساس آنها شهر خوبی داشته باشیم؛ اول سنت پدیدار شناسی هنر است که به شدت به مکان و معماری، که کیفیت غیر قابل تغییری در زندگی انسان دارند، تاکید می‌کند و حرف اساسی آن فضامند کردن پدیدار شناسی هنرهای تجسمی و معماری است. امامی با بیان اینکه فهم معنای مکان های انسان ساخت بسیار مهم است، تصریح کرد:  مهم‌ترین مسئله ای که معماری را تبدیل به معماری جهانی می‌کند، فضامند کردن ارزش های یک تمدن است و تمدن ها وقتی موفق به فضامند کردن ارزش های خود در جهان می‌شوند، اساسا به استاندارد اولیه می رسند. وی ادامه داد: رویکرد دیگر، فلسلفه و اندیشه پست مدرن است؛  ما با شهری مواجه هستیم که به شدت فقدان معنا و ایده پایا ذیل نگاه خطی به تاریخ، آن را فرا گرفته است. سید مجید امامی با اشاره به ساخت بناها، تالارها و ساختمان های عظیم الجثه، گفت: پست مدرن سعی می‌کند که اعتماد به نفس سروری و اعتماد به نفس سالاری در جهان بوجود بیاورد که طبعا یکی از ثمرات آن در عرصه بین المللی، استعمار است. وی اظهار کرد: در تاریخ خطی، ما زندگی را به عنوان یک امر گذرا و تکرار پذیر و مرگ را به عنوان یک امر مطلق و برگشت ناپذیر می‌شناسیم و این درحالی است که مرگ را ناپایدار و برگشت پذیر می‌دانیم. امامی با اشاره به طیفی بودن مفاهیمی مانند موت و هبوط گفت: این دست از مفاهیم در حکمت اسلامی و اندیشه هستی شناسی یک رمز اتحاد برای شهر انسانی است؛ ما لازمه شهر را حیاتی می‌دانیم که میرایی و غیاب پی در پی که شور  عرفانی برای انسان میاورد را تداعی کند نه بن بست بی پاسخی به نام مرگ کور و اکنون زدگی مبتنی بر یک زمام بسته خطی. وی ادامه داد: ما در تفکر قرآنی هبوط را داریم ولی سعی نکردیم شهر را بر مبنای مفهوم آن بسازیم. هبوت در واقع مسیری برای وارد شدن بر زمین و یا غیاب از مرحله قبل و رفتن به سمت مرحله بعد است؛ درست است که شهرنشینی، هبوت ما تلقی می‌شود اما هبوتی است که باید خود آگاهانه و در سودای حقانیت و آسمان الهی محقق باشد. دکتر سید مجید امامی در ادامه گفت: اگر نگاه به اربعین مبنی بر جاری کردن یک نگاه سیال و حق گرا و اکنون گریز باشد، می‌توانستیم شهر متفاوتی داشته باشیم. شهر فقط کالبد نیست بلکه روابط انسان ها با یکدیگر، روابط انسان با مناسبات تجاری، مصرفی و سیاسی در شهرسازی حائز اهمیت است. وی ادامه داد: نیازمند تحول آفرینی در رشته ها و آموزش های حوزه شهرسازی، مدیریت شهری و معماری هستیم اما متاسفانه در این مورد هم همیشه درگیر غول بزرگ نظام سرمایه داری بوده ایم. اربعین در میان اندیشمندان ما که دغدغه مندند در رابطه با تمدن اسلامی یک امر سوژه است اما اندیشمندان ما هنوز از طرز تفکر مدرنیته عبور نکرده اند. سید مجید امامی با بیان اینکه نباید اجازه دهیم اصل فرهنگ اربعین کم رنگ شود، تصریح کرد: باید آگاهانه مروجان حقیقی و فرهنگی بتوانند ایده های خود را در فرایند تبدیلی، که آن را نوآوری فرهنگی میخوانیم، تبدیل به محصول کنند. امامی ادامه داد: باید بتوانیم با فهم حیات و حجمی که در معارف اربعین است برای زنده نگهداشتن اندیشه پویای تمدنی اسلامی، بحران های خودمان را پاسخ دهیم. اربعین برای تجربه و لمس حلاوت شهر الهی و همچنین جهت گسترش آن در بقیه عرصه های حیات، فرصتی ارزشمند است.