طوفانی از تولید محتوای اربعینی راه بیندازیم / ضرورت رویکرد‌ نوآورانه‌ در توسعه فعالیت‌های دینی

حجت‌الاسلام قطبی تصریح کرد: در قدم اول به دنبال این هستیم که این نگرش در میان فعالان فرهنگی حوزوی و غیرحوزوی ایجاد شود که میدان و عرصه فعالیت‌های فرهنگی منحصر به یافته‌های فعلی نیست و می‌توان میدان‌های جدیدی را کشف و به عرصه‌های جدید دسترسی پیدا کرد و در نهایت بر محمل محصولات و خدمات نو که بسیاری از آن‌ها هیچ پیشینه‌ای ندارند، می‌توان ارزش‌ها و معارف دینی را در جامعه رواج بخشید. البته همه آنچه تا به امروز به آن‌ها دسترسی پیدا کرده‌ایم در دور‌های از تاریخ به عنوان یک محصول یا خدمت جدید به منظومه فعالیت‌های مذهبی افزوده شده است و می‌توان به همین ترتیب این محصولات و خدمات را اضافه کرد تا در نهایت جامعه اسلامی در همه زمینه‌ها بهره وافی و کافی را ببرد.

وی با اشاره به اینکه محصول و یا خدمت فرهنگی لزوماً به این معنا نیست که منابع تأمین امکانات و فعالیت‌های این اقدامات از طریق بخش دولتی و یا بانی خیر باشد، گفت: این‌ها روش‌هایی است که ما در طول تاریخ تجربه کرده‌ایم و بسیار هم ارزشمند است، اما نباید منحصر به این موارد باشد. باید منابع دیگری را پیش‌بینی و مبادی دیگری را برای تأمین منابع مشخص کرد.

امروز در دنیا نمونه‌های بسیاری در این حوزه وجود دارد؛ برای مثال منبع اصلی تأمین منابع مالی محصولات و خدمات فرهنگی می‎تواند خود مصرف کننده و بهره‌بردار باشد؛ به این معنی که محصول فرهنگی را به سمتی ببریم که مصرف‌کننده تمامی هزینه‌های آن را پرداخت کند. زمانی که این اتفاق رخ دهد، تولیدکننده و توزیع‌کننده متکی به اعتبارات دولتی نخواهند بود و مستقلاً به صورت تاب‌آور محصول را تولید و به جامعه عرضه می‌کند؛ با این روش ضریب تکثیر‌پذیری محصولات نیز بالا می‌رود.

مدیر مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق، تصریح کرد: هر مقدار که بتوانیم خدمات و محصولات فرهنگی و مذهبی را به این سمت ببریم که منابع مالی آن از سوی مردم تأمین شود، قطعاً کیفیت نیز بالا خواهد رفت و ضریب تاب‌آوری نیز افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین ضریب تکثیرپذیری محصول و تأمین‌پذیری خدمت نیز افزایش پیدا خواهد کرد. روش‌های بسیار دیگری نیز وجود دارد.

برای مثال می‌توان گفت وقتی که ما فعالیت‌های وسیع فرهنگی را در جامعه رقم می‌زنیم، اجتماع و نهاد فرهنگی که در یک منظومه شکل می‌گیرد، می‌تواند جبران‌کننده بسیاری از هزینه‌های فرهنگی باشد. برای مثال سالانه ۳۰ تا ۳۵ میلیون زائر از حرم امام رضا(ع) زیارت می‌کنند، این منظومه که امروز بیش از یک میلیون متر مربع ساخت و ساز دارد برای هرگونه فعالیت، نهادی تأسیس کرده است که کار‌های مطالعاتی را در حوزه معماری اسلامی، تأمین تأسیسات و آنچه که متناسب با حرم با وسعت فعلی ساخته شده است را انجام می‌دهد.

حجت الاسلام قطبی با بیان اینکه در سطح کشور حدود ۹۰ هزار مسجد داریم که در کنار آن حدود هشت هزار امامزاده و بقعه وجود دارد، گفت: بیش از صدهزار مجموعه مسجد، امامزاده و بقعه متبرکه را در کشور داریم که عدد کمی نیست. تمامی این مراکز به دنبال کار‌های پژوهشی در حوزه معماری اسلامی، تأسیسات و موضوعات مرتبط با ساخت و ساز خودشان هستند؛ اگر بتوانیم با توجه به وجود یک مرکز در حرم امام رضا(ع) تمامی محتوا‌های تولید شده را به اشتراک بگذاریم می‌توانیم هزینه بیش از ۱۰۰ هزار مرکز فرهنگی و مذهبی در کشور را کاهش دهیم؛ این‌ها معادلات خیلی پیچید‌ه‌ای نیست.

اگر بتوانیم هزینه یک فعالیت را کاهش دهیم، به نوعی یک فعالیت، آورده و نوآور را تقویت کرده‌ایم. اینکه ما بتوانیم روش‌هایی پیدا کنیم که یا منابع جدیدی برای تأمین نیاز‌های مالی محصولات و خدمات مذهبی را شکل دهد و یا هزینه‌های این فعالیت‌ها را کاهش دهد، میت‌واند رویکرد‌های نوآورانه‌ای برای توسعه فعالیت‌های فرهنگی باشد؛ لذا هر چه بتوانیم دامنه شعاع یک فعالیت را گسترش دهیم، آورده جدیدی را برای میدان‌ فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی پیدا کرده‌ایم. مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق با این اهداف شکل گرفته است که نیاز به مساعدت و مشارکت و همدلی و همیاری همه مجموعه‌های فرهنگی و مذهبی در سطح کشور دارد. وی در ادامه به سوگواره مجازی اشراق اشاره کرد و گفت: این سوگواره که سال‌هاست از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در فضای مجازی برگزار می‌شود، آوردگاهی برای شناسایی محصولات هنری، رسانه‌ای و فرهنگی با رویکرد مذهبی است که سابقه بسیار خوب و درخشانی دارد. ما نیز در قالب مرکز ملی اشراق سهم کوچکی در این سوگواره داریم و بر آن هستیم تا ایده‌هایی که جنس فناوری و نوآوری دارد به‌طور مستقل در یک بخش از این سوگواره مورد داوری قرار گیرد. همچنین جدا از بحث داوری، ایده‌هایی که در قالب یک تیم موفق نوآور ارائه شود و امتیاز لازم را کسب کنند مستقیماً در مراکز ملی نوآوری پذیرش خواهند شد و به‌عنوان امتیاز ویژه، در این مراکز پذیرش می‌شوند و همه خدماتی که در این مراکز پیش‌بینی شده است به صورت رایگان به آن‌ها ارائه می‌شود تا به شرکت‌های خلاق فرهنگی تبدیل و در نهایت فعالیتشان را در قالب یک محصول نوآورانه ارائه کنند. حجت‌الاسلام قطبی با اشاره به اینکه فعالیت‌های فرهنگی نوآورانه به نوعی یک طلای فرهنگی است گفت: رسانه‌های فرهنگی که در فضای مجازی قابل انتشار هستند و می‌توانند محملی برای توسعه و ترویج ارزش‌ها و مفاهیم دینی باشند و همچنین هر محصول کوچکی که بتواند محملی برای ترویج ارزش‌های فرهنگی در فضای مجازی باشد، یک رسانه و یک محصول فناورانه ارزشمند است؛ لذا می‌توان به این گونه محصولات که بار فرهنگی را در فضای مجازی بر دوش می‌گیرند، با عنوان طلای فرهنگی نام برد. این‌ها طلا هستند چراکه می‌توانند در میدان فضای مجازی بار ارزشی و مفهومی خودشان را دنبال کند و مفاهیم و ارزش‌های دینی را به مخاطب منتقل کنند. عموم افراد جامعه می‌توانند از این فرصت استفاده کنند، این افراد در واقع نوعی معدن برای این طلا هستند چراکه می‌توانند محتوا‌هایی که از نظر فرهنگی ارزش دارد را در قالب یک محصول رسانه‌ای در فضای مجازی به اشتراک گذارند.

داور سوگواره اشراق ادامه داد: برای مثال اگر در همین ایام اربعین و بیست روز آخر صفر به فرض اینکه ۱۰ میلیون فعال خوش ذوق در فضای مجازی روزی یک محتوای مذهبی را با توجه به شرایط و امکانات خودشان و محیطی که در آن زندگی می‌کنند در فضای مجازی منتشر کنند، در طول ۱۰ روز نزدیک به ۱۰۰ میلیون محصول رسانه‌ای در فضای مجازی ویژه محتوای مذهبی ایجاد خواهد شد که موجی بزرگ و کمپینی با عظمت را ایجاد خواهند کرد. این روز‌ها که توفیق زیارت قبر مطهر امام حسین(ع) را نداریم و نمی‌توانیم در پیاده‌روی اربعین شرکت کنیم می‌توانیم از این میدان بزرگ بهره‌برداری کنیم و موجی بزرگ در این عرصه ایجاد کنیم؛ این موارد به نوعی طلای فرهنگی است. وی اظهار کرد: اگر بخواهیم این واژه را در قالب یک کلمه و یا یک واژه نام‌گذاری کنیم می‌توانیم محصولات فرهنگی و رسانه‌ای که در فضای مجازی محملی برای نشر محتوای دینی شده است را با ترکیب دو واژه طلای فرهنگی به نام «طلافنگ» بخوانیم. امروز در جامعه یکی از بهترین کار‌هایی که می‌توان برای ترویج معارف و توسعه مرز‌های معرفتی و حتی برای رویارویی با دشمن و پاسخ به شبهات آنان انجام داد، همین محصولات رسانه‌ا‌ی خود مردم است؛ البته لازم نیست که نهادی بیاید و متولی تولید محصولات شود بلکه به صورت جمع‌سپاری همه مردم می‌توانند تولیدکننده این محصولات باشند.